Bài 1.07: Những bệnh có thể ngăn ngừa bằng vắc xin

BS. Nguyễn Khởi Quân 26/05/2021

Bài viết thứ 7 trong 49 bài thuộc chủ đề Khóa học an toàn Vắc xin

Biên dịch: Bùi Ngọc Quý

Hiệu đính: Nguyễn Khởi Quân, TS.BS Nguyễn Hữu Châu Đức

Câu hỏi

Bạn có thể nhớ lại những bệnh chính có thể được phòng ngừa bởi Chương trình Tiêm Chủng Mở Rộng (TCMR/EPI) vào giai đoạn đầu?

Mục tiêu ban đầu của TCMR là tiêm vắc xin cho tất cả các trẻ – trước khi chúng đến 1 tuổi – giúp phòng ngừa các bệnh nào sau đây?

o Lao o Ho gà

o Bại liệt. o Uốn ván

o Bạch hầu o Sởi

Sau khi chương trình TCMR ra đời, nhiều vắc xin phòng ngừa các bệnh khác được ra mắt và được khuyến cáo sử dụng toàn cầu bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Vắc xin giúp phòng các bệnh như Viêm gan B, tiêu chảy do Rotavirus, viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do Haemophilus influenzae type b (Hib) và phế cầu. Một số loại khác, ví dụ vắc xin ngừa sốt vàng, được khuyến cáo nên tiêm ở các nước chịu gánh nặng do bệnh này gây ra.

Bảng 1: Những bệnh quan trọng có thể ngăn ngừa được bằng vắc xin được đưa vào mục tiêu của chương trình TCMR và các vắc xin liên quan.

Vi khuẩn lao	Vắc xin BCG
Virus bại liệt	Vắc xin bại liệt đường uống (OPV), Vắc xin bại liệt dạng bất hoạt (IPV)
Bạch hầu (Corynebacterium diphtheriae)	Vắc xin giải độc tố bạch hầu
Uốn ván (Clostridium tetani)	Vắc xin giải độc tố uốn ván
Ho gà	Vắc xin ho gà toàn bào (wP), Vắc xin ho gà vô bào (aP)
Virus sởi	Vắc xin sởi
Virus viêm gan B	Vắc xin viêm gan B
Rotavirus	Vắc xin Rotavirus
Hib	Vắc xin liên hợp Hib
Phế cầu	Vắc xin phế cầu
Virus sốt vàng	Vắc xin sốt vàng

Các vắc xin bạch hầu, ho gà, uốn ván thường được dùng phối hợp với nhau (ví dụ DTwP, DTaP) khi dùng cho trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ. Những vắc xin này cũng có ở dạng phối hợp với vắc xin ngừa viêm gan siêu vi B (ví dụ DTwP-HepB, DTaP-HepB) và/hoặc vắc xin Hib (ví dụ DTPwP-HepB+Hib, DTPaP-HepB+Hib).
Giải độc tố bạch hầu chỉ có sẵn ở dạng vắc xin phối hợp với giải độc tố uốn ván và các vắc xin khác cho trẻ như ho gà, viêm gan B, Hib, IPV.