Bé bị liệt đám rối thần kinh cánh tay

TS.BS. Nguyễn Hữu Châu Đức 09/11/2017

Câu hỏi

Con em 15 ngày tuổi, bị tổn thương đám rối thần kinh cánh tay, tay cháu chỉ nắm được thôi, không nhấc lên và gập khủy tay được, em cho đi bệnh viện nhi khám thì bảo trường hợp này chỉ ở bên nước ngoài mới làm được, em lo lắm, cần một lời tư vấn ạ.

Trả lời

Bạn phải cung cấp thêm các yếu tố khác:

Cháu sinh thường hay sinh can thiệp?
Đánh giá phản xạ Moro của Bác sĩ chuyên khoa Nhi là cân xứng hay không cân xứng?
Nếu liệt hoàn toàn thì tay bé bất động và khép sát người. Nếu chỉ bị tổn thương một phần thì tùy vào dây thần kinh nào bị liệt mà tay bé sẽ có những tư thế khác nhau và căn cứ vào đặc điểm những cơ bị liệt bác sĩ có thể định khu được được vị trí tổn thương. Bạn cung cấp hình ảnh, tốt nhất là quay video.
Nếu bạn thấy tay bé giảm vận động thì ngoài liệt đám rối thần kinh cánh tay còn có thể là do bị gãy xương đòn (những ngày đầu sau sinh bé ít vận động tay do đau). Cũng có thể gặp cả hai bệnh lý trên vì cả hai đều là những chấn thương sản khoa do đẻ khó. Để chẩn đoán gãy xương đòn bác sĩ sẽ cho chụp XQ.
Ngoài ra bé có thể bị những tổn thương khác kèm theo như ngoẹo cổ, liệt dây thần kinh hoành.

Liệt đám rối thần kinh cánh tay đa số sẽ phục hồi. Thời gian hồi phục thường chủ yếu xảy ra ở những tuần đầu sau sinh. Có thể phục hồi tốt ở những trường hợp nhẹ (chỉ tổn thương myelin, sợi thần kinh nhỏ). Với những trường hợp nặng có thể để lại di chứng như yếu tay, teo cơ hoặc liệt thực sự. Việc theo dõi và đánh giá mức độ liệt và sự hồi phục vận động ở trẻ sơ sinh rất khó nên bé cần được đánh giá bởi các bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng. Bạn cũng có thể đánh giá sơ bộ sự phục hồi vận động bằng cách theo dõi khả năng dang tay, gấp duỗi tay của bé.

Điều trị phục hồi chức năng

Phục hồi chức năng là biện pháp điều trị chủ yếu hiện nay. Liệt đám rối thần kinh cánh tay thường không đồng đều có cơ bị liệt có cơ vẫn bình thường. Hiện tượng co cứng có thể xảy ra ở những cơ không bị liệt. Các bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn những thao tác vận động tay cho bé để làm giảm co cứng cơ. Những ngày đầu sau sinh do bé bị đau bạn nên cố định tay bé vào người để giảm đau.

Khi trẻ lớn lên cần khuyến khích trẻ tham gia những trò chơi có sự phối hợp cả hai tay như bơi để duy trì chức năng tốt cho tay bị tổn thương.

Ngoài ra còn có một số biện pháp điều trị khác như kích thích điện qua da, châm cứu.

Phẫu thuật

Biện pháp phẫu thuật điều trị liệt đám rối thần kinh cánh tay đã được áp dụng tại một số nước phát triển như Mỹ, Châu Âu. Thời gian tiến hành phẫu thuật hiện vẫn chưa thống nhất một số tác giả đề xuất phẫu thuật sau sinh 3 – 4 tháng nếu như không thấy có dấu hiệu hồi phục ở tay bị liệt. Tại Việt Nam kỹ thuật này hiện vẫn chưa phát triển.

Tiên lượng

Đa số sẽ tự phục hồi một số có thể vẫn bị yếu tay, hạn chế vận động. Với trường hợp nặng (dây thần kinh bị đứt rời) nếu không được phẫu thuật sẽ không thể tự hồi phục được.