Suy hô hấp do sinh mổ chưa chuyển dạ

Đại cương

Sơ sinh được sinh mổ khi chưa chuyển dạ (mổ chủ động, chọn ngày đẹp…) có nguy cơ bị suy hô hấp sau sinh cao hơn trẻ được sinh mổ khi đã khởi phát chuyển dạ và cao hơn so với trẻ sinh thường ở cùng tuổi thai và cân nặng.

Sinh lý bệnh

• Thai không được đi qua ngã âm đạo, lồng ngực trẻ không được ép cơ học trong quá trình di chuyển do đó các chất dịch chưa trong phế nang không thoát ra được, làm giảm thể tích phổi, gây cản trở trao đổi khí, dẫn đến suy hô hấp.
• Thiếu 1 số nội tiết tố sản sinh trong quá trình chuyển dạ : Prostaglandine I2, E2, NO, stress hormon…các chất này giúp tăng bài tiết chất hoạt diện phổi (surfactan), giúp tái hấp thu dịch phế nang, giảm cao áp phổi, ngoài ra các chất này còn giúp trẻ chống laị stress vài giờ trong và sau sinh.

Vì sao lại chọn mổ lấy thai dù chưa chuyển dạ?

Thường là các lí do sau:

• Sẹo mổ trên tử cung của mẹ, nếu đợi chuyển dạ nguy cơ bị vỡ tử cung.
• Con quý hiếm, mẹ lớn tuổi.
• Do thai kì bất thường: nhau tiền đạo, ngôi bất thường , thai quá ngày…
• Mẹ bị bệnh: bệnh tim , basedow, sản giật , tiểu đường…
• Nguyên nhân tâm lí xã hội: chọn ngày giờ tốt , sợ đau, tránh tổn thương sinh dục ngoài, lợi nhuận…

Chẩn đoán suy hô hấp sau sinh ở trẻ

• Trẻ đủ tháng hoặc gần đủ tháng, sau mổ lấy thai mà chưa có chuyển dạ:
  • Trẻ không tự thở, cần hồi sức ngay tại phòng sinh
  • Hoặc ngay sau sinh vài giờ xuất hiện suy hô hấp: Thở nhanh, thở rên, co lõm ngực, phập phồng cánh mũi, tím.
• Cần phân biệt với tim bẩm sinh có tím và viêm phổi bẩm sinh.

Xử trí

• Hỗ trợ hô hấp tùy thuộc bệnh cảnh nào nổi bật.
• Xử trí hạ huyết áp trong bệnh cảnh suy hô hấp.
• Điều trị bệnh màng trong (nếu có): dùng surfactan.
• Giãn mạch máu phổi nếu có cao áp phổi tồn tại.
• Điều trị nhiễm trùng bệnh viện (nếu có hay nghi ngờ).

Khuyến cáo mổ lấy thai khi chưa chuyển dạ

• Trừ trường hợp phải chấm dứt thai kì khẩn cấp do thai kì bất thường (sản giật nặng) hoặc mẹ có bệnh lý, các trường hợp mổ lấy thai nên tuân thủ 1 số khuyến cáo sau đây để giảm tỉ lệ suy hô hấp sau sinh hoặc giảm độ nặng của suy hô hấp:
  • Đúng chỉ định.
  • Đã khởi phát chuyển dạ ( tự nhiên hoặc can thiệp )/ vỡ ối.
  • Tuổi thai đến 39 tuần.
  • Cần chuẩn bị hồi sức sau sinh tại phòng sinh.
  •  Theo dõi sát trẻ sau sinh mổ , phát hiện sớm suy hô hấp sau sinh, sử dụng NCPAP (Thở áp lực dương) sớm khi có suy hô hấp.

Tài liệu tham khảo

1. Kỹ năng xử trí sơ sinh phần chuyên sâu – BV Nhi Đồng 1
2. https://www.facebook.com/diendannhikhoa/posts/884189598445228
3. https://www.facebook.com/diendannhikhoa/posts/454681041396088