Thứ Tư , 13 Tháng Ba 2024

Các tác dụng phụ của xạ trị

Bài viết thứ 3 trong 7 bài thuộc chủ đề Xạ trị
 

Xạ trị điều trị hiệu quả cho nhiều loại ung thư. Nhưng giống như các phương pháp điều trị khác, nó thường gây ra tác dụng phụ hay tác dụng ngoại ý muốn. Mỗi người có thể gặp các tác dụng phụ của xạ trị khác nhau, phụ thuộc vào loại ung thư, vị trí khối u, liều xạ trị và sức khỏe tổng trạng.

Các tác dụng phụ của xạ trị

Xem thêm bài: Giới thiệu về phương pháp xạ trị trong điều trị ung thư

Tại sao xạ trị gây ra tác dụng phụ?

Liều xạ trị cao được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư. Tác dụng phụ là do những tổn thương ở các tế bào và mô khỏe mạnh gần vùng xạ trị. Phương pháp xạ trị hiện nay đã có nhiều cải tiến để điều trị chính xác hơn, từ đó giảm thiểu tác dụng phụ.

Một số người gặp ít tác dụng phụ từ xạ trị hoặc thậm chí không có. Tuy nhiên cũng có những người gặp tác dụng phụ nhiều hơn.

Các phản ứng với xạ trị thường bắt đầu trong tuần điều trị thứ hai hoặc thứ ba. Chúng có thể kéo dài trong vài tuần sau liều điều trị cuối.

Có bất cứ biện pháp nào để ngăn ngừa hoặc điều trị các tác dụng phụ này không?

Có. Nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn có thể giúp ngăn ngừa hoặc điều trị nhiều tác dụng phụ. Việc ngăn ngừa và điều trị các tác dụng phụ là một phần quan trọng trong điều trị ung thư, nó được gọi là chăm sóc giảm nhẹ hoặc chăm sóc hỗ trợ.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra

Xạ trị là loại điều trị cục bộ hay điều trị tại chỗ. Điều này có nghĩa là nó chỉ ảnh hưởng vùng cơ thể có khối u. Ví dụ, mọi người thường không bị rụng tóc khi xạ trị, trừ khi xạ trị vào đầu.

Tác dụng phụ thường gặp của xạ trị

Các vấn đề về da

Một số người sau khi xạ trị có thể bị khô da, ngứa, phồng rộp hoặc bong tróc. Những tác dụng phụ này phụ thuộc vào phần nào của cơ thể được xạ trị. Các vấn đề về da thường biến mất một vài tuần sau khi kết thúc điều trị. Nếu tổn thương da trở thành một vấn đề nghiêm trọng, bác sĩ có thể thay đổi kế hoạch điều trị.

Mệt mỏi

Mệt mỏi là cảm giác mệt lả hoặc kiệt sức gần như mọi lúc. Mức độ mệt mỏi thường phụ thuộc vào kế hoạch điều trị. Ví dụ, xạ trị kết hợp với hóa trị liệu có thể dẫn đến mệt mỏi nhiều hơn.

Tác dụng phụ lâu dài

Hầu hết các tác dụng phụ biến mất sau khi điều trị. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể tiếp tục kéo dài, tái phát, hoặc tiến triển sau đó. Chúng được gọi là tác dụng phụ muộn. Một ví dụ là sự xuất hiện của bệnh ung thư thứ phát. Đó là loại ung thư mắc mới sau khi điều trị ung thư ban đầu. Nguy cơ của hiện tượng này là rất thấp và rủi ro thường nhỏ hơn lợi ích của việc điều trị ung thư hiện có (ung thư nguyên phát).

Tác dụng phụ đặc hiệu ở một vùng cơ thể do xạ trị

Một số tác dụng phụ phụ thuộc vào loại và vị trí của xạ trị.

Đầu và cổ. Xạ trị nhằm vào đầu hoặc cổ có thể gây ra các tác dụng phụ như:

  • Khô miệng
  • Loét miệng và nướu
  • Khó nuốt
  • Cứng hàm
  • Buồn nôn
  • Rụng tóc
  • Phù bạch huyết
  • Sâu răng
Hãy tìm hiểu thêm về sức khỏe răng miệng trong điều trị ung thư.

Ngực. Xạ trị nhắm vào vùng ngực có thể gây ra các tác dụng phụ sau:

  • Khó nuốt
  • Khó thở
  • Đau vú
  • Cứng vai
  • Ho, sốt, cảm giác căng đầy ngực liên quan tới viêm phổi do tia xạ. Vấn đề này xảy ra ở khoảng thời gian từ tuần thứ 2 tới tháng thứ 6 sau xạ trị.
  • Xơ phổi do tia xạ, do sẹo hình thành vĩnh viễn do viêm phổi do tia xạ mà không được điều trị. Các bác sĩ xạ trị biết làm thế nào để giảm nguy cơ xơ phổi.

Dạ dày và bụng. Xạ trị nhắm vào vùng dạ dày hoặc bụng có thể gây ra các tác dụng phụ sau:

  • Buồn nôn và ói mửa
  • Tiêu chảy

Những triệu chứng này sẽ biến mất sau khi điều trị. Bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc để hạn chế các tác dụng phụ này. Thay đổi chế độ ăn uống cũng có thể giúp bạn giảm khó chịu.

Vùng chậu. Xạ trị nhắm vào vùng chậu có thể gây ra các tác dụng phụ sau:

  • Tiêu chảy
  • Chảy máu trực tràng
  • Tiểu không tự chủ
  • Kích thích bàng quang

Các vấn đề về sinh dục và sinh sản do xạ trị

Đối với nam giới

  • Các vấn đề về tình dục, như rối loạn cương, không có khả năng cương cứng hoặc duy trì sự cương cứng.
  • Giảm số lượng tinh trùng và hoạt động tinh trùng, có thể xảy ra nếu xạ trị lên tinh hoàn hoặc tuyến tiền liệt. Nó có thể ảnh hưởng đến khả năng có con.

Đối với nữ giới

  • Thay đổi kinh nguyệt, như ngừng kinh nguyệt.
  • Triệu chứng mãn kinh, như ngứa âm đạo, nóng rát và khô
  • Vô sinh, không có khả năng thụ thai hoặc duy trì thai kỳ. Điều này có thể xảy ra nếu xạ trị cả hai buồng trứng.

Vết ban do xạ trị

Vết ban do xạ trị là một phản ứng da hình thành ban đỏ trông giống như một vết cháy nắng nghiêm trọng. Nó rất hiếm và xảy ra khi dùng kết hợp một số loại hóa trị trong hoặc ngay sau khi xạ trị. Vết ban này xuất hiện trên một phần cơ thể đã chiếu xạ. Các triệu chứng có thể bao gồm đỏ, đau, sưng, tấy và tróc da.

Thông thường, các tác dụng phụ này có thể xảy ra sau vài ngày hoặc vài tuần sau xạ trị nhưng cũng có trường hợp xảy ra sau vài tháng hoặc vài năm. Bác sĩ sẽ điều trị vết ban này bằng các loại thuốc gọi là corticosteroids. Rất hiếm nhưng bạn cũng có thể phải đợi cho đến khi da lành lại trước khi tiếp tục hóa trị.

Đối phó với tác dụng phụ

Phương pháp và liệu trình điều trị ung thư là khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Trước khi điều trị, hãy hỏi nhóm chăm sóc sức khỏe về những tác dụng phụ mà bạn có thể gặp. Hãy tiếp tục nói chuyện với họ trong suốt quá trình điều trị khi các tác dụng phụ xuất hiện hoặc trở nên tồi tệ hơn để họ có thể hướng dẫn các giải pháp điều trị cần thiết.

Tài liệu tham khảo

Side Effects of Radiation Therapy