Đầy hơi chướng bụng ở trẻ nhũ nhi (Phần 1)

Đầy hơi chướng bụng là triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhũ nhi. Thường thì đây là triệu chứng lành tính, đơn độc hoặc đi kèm các vấn đề thường gặp không đáng ngại như với ợ hơi, nấc cụt, trớ, cơn colic,.. Nhưng cũng có khi đó là triệu chứng của một bệnh nặng, cấp tính, nguy hiểm như tắc ruột, viêm ruột hoại tử, nhiễm trùng huyết, dị ứng sữa….Vì vậy, luôn tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn khi trẻ có dấu hiệu chướng bụng nhiều, đặc biệt là khi tình trạng chướng hơi này có kèm theo một triệu chứng bất thường khác.

Vì sao chỉ đề cập đến chướng hơi ở trẻ nhũ nhi ?

Đầy hơi chướng bụng là triệu chứng gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp và gây lo lắng nhất là độ tuổi nhũ nhi.
Thường gặp bởi vì trẻ thường nuốt rất nhiều khí từ hai quá trình bú và khóc. Trẻ khóc nhiều vì là ngôn ngữ giao tiếp duy nhất.

Mặt khác, ở trẻ dưới một tuổi, vẫn đang là giai đoạn mà hệ tiêu hóa đang phát triển và làm quen, từ khả năng dung nạp, hấp thu cho đến bài tiết. Những tháng đầu làm quen với sữa và sự tăng lượng sữa, từ 6 tháng lại phải làm quen với chế độ ăn dặm, với sự tặng lên cả về lượng và loại thức ăn. Khí cũng sinh ra trong quá trình tiêu hóa thức ăn hay hoạt động của vi khuẩn đường ruột.

Ngoài ra, cho bú hay cho ăn quá nhiều so với khả năng tiêu hóa của trẻ cũng dẫn đến đầy bụng.
Một lí do quan trong nữa là vì cơ thành bụng của trẻ còn rất yếu, áp lực ổ bụng thấp nên khí vào cũng dễ dàng hơn, nhưng tống ra lại khó.

Vì sao gây lo lắng? Vì, chướng hơi ở tuổi này thường kèm theo một số vấn đề khác như cơn colic ở độ tuổi từ 3 đến 16 tuần, tình trang trớ ở trẻ nhũ nhi, trẻ ăn bú ít đi, kém hấp thu, khó chịu,….

Ở đơn vị hồi sức tích cực sơ sinh, tình trạng chướng hơi có tính chất sinh mạng, vì liên quan đến khả năng hô hấp hiệu quả cũng như khả năng tiêu hóa, khả năng viêm ruột hoại tử của trẻ. Đó là những trẻ đẻ non, suy hô hấp, thở CPAP, nhu động ruột lại rất kém, cơ thành bụng lại chưa phát triển nên khí rất dễ vào mà khó ra. Do đó, điều dưỡng học sơ sinh cũng đề cập nhiều đến cách tránh hiện tượng chướng hơi ở trẻ đẻ non (xin nói cụ thể trong một phần riêng).

Chướng hơi và cơn colic

Một số trường phái cho rằng, cơn colic là do tình trạng co thắt ruột chưa rõ nguyên nhân. Nhưng nhiều chuyên gia lại nhận thấy có mối liên quan rõ ràng giữa cơn colic với tình trang chướng hơi đầy bụng này, và đặt tên cho nó là cơn đau do chướng hơi (gas pain) (Dr Dr. Alan Greene).

Colic gặp ở khoảng 1/5 trẻ, thường khởi phát lúc 3 tuần tuổi, kéo dài trên 3 giờ một ngày, trên 3 ngày trong một tuần, đỉnh điểm là lúc 6 tuần tuổi và kết thúc lúc 16 tuần. Người ta nhận thấy có liên quan đến chướng hơi và khi giải quyết được chướng bụng thì cơn có giảm rõ.

Chướng hơi và những vấn đề khác như trớ, kém hấp thu…

Rõ ràng, khi bụng đầy hơi thì áp lực trong đó tăng lên. Áp lực này làm dịch và hơi tìm cách đi ra ngoài, ở tuổi nhũ nhi khả năng đóng mở tâm vị thực quản lại chưa thật sự tốt. Áp lực này cũng đè lên các mạch máu thành ruột, khiến quá trình hấp thu cũng kém hơn ít nhiều.

Giải thích thêm thuật ngữ “Trẻ nhũ nhi”:  Nhũ là vú, nghĩa là trẻ còn bú mẹ. Tuy nhiên, nếu theo vậy thì có thể đến hai tuổi hoặc hơn. Cho nên, theo định nghĩa của sách nhi Huế, giai đoạn nhũ nhi là ngoài sơ sinh đến một tuổi.

Tài liệu tham khảo

1. http://www.livestrong.com/article/498228-abdominal-distention-in-infants/
2. https://www.babycenter.com/0_gassy-tummy_10393850.bc
3. http://www.coliccalm.com/baby_infant_newborn_articles/gas_problems_treatment.htm
4 . http://www.parents.com/baby/care/gas/signs-newborn-has-gas/
5. https://suckhoetongquat.com/tre-so-sinh-bi-day-bung-chuong…/
6. http://tummycalm.com/infant-gas.html#tips