Vaccine – Lời đồn và sự thật

Lời đồn 1: Đa số các bệnh không nguy hiểm. 

Sự thật: Tất cả các bệnh có vaccine để ngừa đều nguy hiểm. Các bệnh này đều có thể gây bệnh nặng, biến chứng và tử vong, ngay cả khi có chăm sóc y tế tối ưu. Nhiều bệnh không có thuốc chữa. 

Các đợt dịch sởi vẫn diễn ra. Biến chứng do sởi xảy ra trong khoảng 10% trường hợp. Tỉ lệ tử vong do sởi là 1 – 2 ca tử vong/1000 ca sởi. 

Tại Canada, bệnh ho gà gây tử vong 1 – 4 trẻ em mỗi năm. Cứ 400 trẻ bị ho gà và sống sót được, một trẻ có tổn thương não lâu dài. 

Uốn ván gây tử vong cho 10% người bị nhiễm uốn ván.

Lời đồn 2: Con tôi không cần vaccine vì không còn ai bị các bệnh này nữa

Sự thật: Ngay cả khi bệnh hiếm gặp, bệnh vẫn tồn tại. Nhờ các chương trình tiêm chủng, tất cả các bệnh có thể phòng ngừa được nhờ vaccine đã giảm hẳn tại Canada. Nhưng khi tỉ lệ chích ngừa giảm, những bệnh này có thể quay trở lại. 

Nhiều bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine có thể hiếm gặp tại Canada, nhưng vẫn xảy ra ở các nơi khác trên thế giới. Vì con người di chuyển và di cư, có nguy cơ cao những bệnh này được mang vào Canada. Tất cả các trẻ không được chích ngừa đều có nguy cơ lây nhiễm khi các bệnh này được mang vào Canada bằng đường du lịch.

Lời đồn 3: Vì nhiều người khác đã được chích ngừa, con tôi không cần chích nữa

Sự thật: Con bạn vẫn cần được chích ngừa. Việc dựa dẫm vào việc các ba mẹ khác chích ngừa cho con họ để con bạn không cần chích ngừa, chỉ có hiệu quả khi tất cả những người khác đều chích ngừa. Nếu nhiều ba mẹ cũng như bạn, không chích ngừa cho con họ, sẽ có nhiều trẻ không chích ngừa, và ít trẻ chích ngừa, và bệnh sẽ bắt đầu lây nhiễm nhanh và rộng. 

Đối với bệnh uốn ván, việc người khác có được chích ngừa hay không không giúp gì được cho con bạn. Uốn ván là do bị nhiễm vi trùng từ đất vào vết thương của người bệnh, không lây nhiễm từ người qua người.

Lời đồn 4: Chích một lần một mũi vaccine thì tốt hơn. 

Sự thật: Nhờ các vaccine phối hợp, con bạn có thể được bảo vệ khỏi nhiều bệnh chỉ từ một mũi chích ngừa. Ví dụ như các phối hợp 3 trong 1 sởi – quai bị – rubella, hoặc phối hợp 5 trong 1 hoặc 6 trong 1. Các nghiên cứu cho thấy các loại vaccine phối hợp này an toàn và hiệu quả. Khi trẻ được chích trên một loại vaccine một lần, có nghĩa là trẻ không bị trì hoãn trong việc bảo vệ bệnh từ vaccine, ít cần đi gặp bác sĩ để chích ngừa hơn

Lời đồn 5: Nếu tôi cho con chích vaccine càng trễ, bé sẽ bị ít tác dụng phụ hơn

Sự thật: Các vaccine bắt đầu lúc 2 tháng tuổi nhằm bảo vệ trẻ chống lại các bệnh tật nguy hiểm càng sớm càng tốt. Các em bé nhỏ đáp ứng rất tốt với vaccine ngay cả khi tuổi còn rất nhỏ. Các tác dụng phụ từ chích ngừa ở trẻ nhỏ không nhiều hơn so với trẻ lớn hơn.

Lời đồn 6: Các vaccine không được kiểm chứng đầy đủ về tính an toàn

Sự thật: Các loại vaccine đều an toàn và hiệu quả. Cũng giống như tất cả các loại thuốc khác, các loại vaccine đều phải đi qua nhiều bước trước khi được bộ y tế đồng ý cho vào sử dụng. Vaccine phải chứng minh có tính an toàn, và hiệu quả bảo vệ được bệnh mong muốn. Khi vaccine được đưa vào sử dụng, bộ y tế sẽ tiếp tục kiểm tra và giám sát các tác dụng phụ. Các tác dụng phụ nguy hiểm do vaccine rất hiếm gặp.

Lời đồn 7: Vaccine MMR – sởi, quai bị, rubella gây tự kỉ

Sự thật: Vaccine MMR không gây tự kỉ. Hoàn toàn không có bằng chứng khoa học để hỗ trợ lời đồn này. Các triệu chứng tự kỉ có thể xuất hiện tại lứa tuổi được khuyến cáo chích ngừa MMR, nên một số người tin rằng vaccine gây ra tình trạng này.

Lời đồn về vaccine MMR và tự kỉ được bắt đầu bằng một bài nghiên cứu được đưa ra xuất bản vào năm 1998, tuy nhiên, bài nghiên cứu này được chứng minh gian dối và đã bị rút bài. Nhiều nghiên cứu khoa học lớn khác trên thế giời hoàn toàn không cho thấy có mối liên quan giữa vaccine MMR và tự kỉ. 

Cũng không có bằng chứng liên quan nào giữa các loại vaccine khác và bệnh tự kỉ. Chúng ta thấy số lượng trẻ bị chẩn đoán tự kỉ có vẻ tăng trong những năm gần đây. Điều này là do chẩn đoán tự kỉ được mở rộng, cho cả những trẻ có phổ tự kỉ nhẹ hơn, so với những năm trước đây. Bên cạnh đó, nhận thức của cộng đồng về bệnh cũng nhiều hơn và nhiều gia đình cho con đi thăm khám. Các nhà khoa học gần đây phát hiện ra một gen di truyền liên quan đến tự kỉ.

Lời đồn 8: Thimerosal trong vaccine gây tự kỉ

Sự thật: hoàn toàn không có bằng chứng nào cho thấy Thimerosal – một loại chế phẩm từng được sử dụng trong các vaccine, có liên quan đến tự kỉ hay bất kì rối loạn phát triển nào. Từ nhiều năm nay, hoạt chất này đã không được sử dụng, nhưng số lượng trẻ chẩn đoán tự kỉ vẫn tăng.

Lời đồn 9: Nếu tôi cho con bú mẹ, con tôi được bảo vệ khỏi các bệnh nhiễm trùng

Sự thật: Việc cho con bú mẹ không thay thế được vaccine. Bú mẹ giúp bảo vệ trẻ một phần nào chống lại một số nhiễm trùng nhất định, ví dụ như viêm hô hấp trên siêu vi, viêm tai giữa, tiêu chảy. Nhưng bảo vệ này là thoáng qua, không hoàn toàn, và có thể bị áp đảo nếu trẻ bị tiếp xúc với lượng lớn tác nhân gây bệnh.

Lời đồn 10: Thuận tự nhiên là tốt hơn. Chúng ta không nên bỏ những chất ngoại lai như vaccine vào cơ thể chúng ta

Sự thật: Thuận tự nhiên không phải lúc nào cũng tốt. Các loại vi trùng siêu vi gây bệnh, cũng là một phần của tự nhiên, nhưng chúng gây hại. Nhiều thứ trong tự nhiên không nên tiêu hóa, ví dụ như những loại độc chất cao nhất là từ các loại cây cỏ và trái độc tự nhiên. Các loại vaccine thật ra làm từ nguồn tự nhiên. Một số vaccine được làm từ các vi khuẩn sống được làm giảm động lực để không thể gây bệnh cho người. Một số vaccine khác được làm từ những phần được tinh chế và chiết xuất từ những loại vi trùng siêu vi này. Vaccine kích hoạt hệ miễn dịch của chúng ta với cơ chế giống như một nhiễm trùng, nhưng không làm chúng ta bị bệnh.

Xem thêm bài viết Tiêm vaccine cần lưu ý

Tài liệu tham khảo

1. https://www.facebook.com/huyenthao.bacsi/posts/537948689925524
2. Lược dịch từ: Vaccines: Myths and facts – Hội Đồng Nhi Khoa Canada, tháng 11, 2016.